1 Şubat 2018

Yeşil alan yerine AVM'ler!

TOPLUM Gazetesi Şubat 2018
AHMET ARPAD

    Yılbaşının ilk günüydü. Münih'ten bizi ziyarete gelmiş dostlarımızla önce seksen ülkeye canlı yayınlanan Viyana Filarmoni Orkestrası'nın Yılbaşı Konseri'ni dinlemiş, Johann ve Josef Strauss'un melodileriyle coşmuş, Mavi Tuna valsi ve Radetzky marşıyla yılın ilk köpüklü şarabını yudumlamış ve sonra da kent parkında biraz hava almaya çıkmıştık. Kulağımızda valsler, polkalar, güneşli bir günde yeşillerin arasında biraz yürümek uzun gecenin ardından insana çok iyi geliyordu. Alman insanın doğaya, yeşile olan sevgisi sonsuzdur. Ülkenin her eyaletinde açılan 'bahçecilik sergileri'yle kentlere yeni yeni parklar, daha çok yeşil alanlar kazandırılıyor. Stuttgart'ın merkezinde 'yeni yıl yürüyüşü' yaptığımız 10 kilometre uzunluğundaki bu park da son 40 yılda uygulanan çeşitli projelerle gerçekleştirildi. Mimarlar, plancılar, doğaseverler, bahçevanlar ve yerel politikacılar bir araya geldi mi ve hepsi de iyi niyetli oldu mu, mükemmel ve kalıcı bir şey çıkıyor ortaya. Siz, nüfusu 20 milyona dayanmışk İstanbul'da içinde çocukların koşuşturup oyunlar oynadığı, annelerin bebek arabalarıyla gezindiği, sıralarda oturan yaşlıların sohbet ettiği, sevgililerin el ele dolaştığı tek bir büyük park göstebilir misiniz? Zorlamayın kendinizi, çünkü bu hiç gerçekleşmeyecek bir düş!! Arşivlerde eski İstanbul fotoğraflarını karıştırın, 70 yıl öncesinin Taksim İnönü gezisine, tâ Maçka'ya kadar uzanan yeşil alanlara hayran hayran bakın, hüzünle iç çekin….

    Türk insanı da doğayı, yeşili sever, köyünde kaldığı sürece! Fakat büyük kente geldi mi, yeşil sevgisi kısa sürede beton sevgisine dönüşüverir. Menderes'in başlattığı "yeşilin yerine asfalt ve beton misyonu"nu İstanbullu olmayan, fakat kendilerine "İstanbul âşığı" diyen halefleri hep sürdürdü. Bu deprem bölgesine son 15 yıldır dikilen "ucube" gökdelenlerin, açılan yolların, altgeçitlerin, tünellerin, kavşakların sonu gelmeyecek gibi. İstanbul'u yönetenler her tarafı betonlarken yeşillendirmekten niçin kaçınıyorlar?

    Resmi açıklamalara göre İstanbul'da kişi başına bir metrekarenin altında yeşil alan düşüyor. Ancak sağlıklı bir yaşam için bunun 10 metrekare olması gerekiyor! Avrupa'nın büyük kentlerinde her insan 20 ile 45 metrekare arasında değişen yeşil alandan tek başına yararlanıyor. Örneğin Viyana'da kentin yüzde elli biri yeşille kaplı! Kişi başına düşen oran 25 metrekare! Arada sırada gittiğim bu Tuna kentinde ne zaman parklardan birine oturup dinlensem, parksız kent İstanbul'u anımsar, öfkelenirim. Kahramanlar Alanı'yla Burg Tiyatrosu arasındaki Volksgarten'de dinlenirken, belediye parkındaki güzel Steirermark'ın terasına oturup tarihi salondan kulağa hoş gelen piyano müziğini dinlerken 1950'li yılların İnönü gezisini, Taksim Belediye Gazinosu'nu, Boğaz manzaralı bahçe lokantasını düşünmeden edemez insan! 1940-1965 yılları arasında büyük salonunda düzenlenen konserler, balolar, müzikli akşam yemekleri ve varyeteleriyle kentin sanat ve eğlence yaşamında önemli bir rolü olmuş bu nefis yapıyı yıkıp, gökdelen bir otel kondurttular yerine. Hemen karşısındaki Dağcılık Kulübü de başka bir otel uğruna yerinden kovuldu. Taksim-Maçka arasındaki 2 numaralı park alanına ilk giren ise Menderes'in izin verdiği Hilton Oteli olmuştu. Şimdi Taksim ile Maçka arasındaki gezi-park alanında tam altı büyük otel yükseliyor! Taksim'e cumhuriyet anıtı manzaralı dev camiyi de hiç akıllarından çıkarmadılar. Ve sonunda yapmaya da başladılar! Yeşil Çamlıca tepesini de bir başka dev cami konduruldu. İstanbul AVM'ler, yeni yeni camiler, yollar ve yollar kenti oldu. Yeşil hızla eksilirken beton aynı hızla arttı. Çocukluğumuzun Boğaziçi yamaçları korularla doluyken günümüzün Boğaziçi yamaçları sitelerle dolu! 1910'lu yıllarda sadece üç yıl görev yapan İstanbul Belediye Başkanı Topuzlu, kente bir tiyatro ve konservatuvar kazandırmaktan öteye, anayolları ağaçlandırmış, saray bahçesi Gülhane'yi halka açmış, Fatih ve Sultanahmet'e de parklar yapmıştı. Onun 'halefleri' ise tam tersini yaptılar… Ağaçların kent hava kirliliğinin %50'sini temizlediğini, araç trafiğinde boğulan İstanbul'da belediye başkanı acaba bilmiyor mu? ABD John Hopkins Üniversitesi'nde bilim adamları hava kirliliğinin meydana getirdiği mikro zerreciklerin büyük kentlerde ölüm oranının artmasına neden olduğunu yıllar önce saptamıştı. Her gün 4 milyon araç İstanbul yollarını aşındırıyor! Altı yüz bin nüfuslu Stuttgart'ın sadece kent merkezinde bol ağaçlı 120 hektar park alanı var. Yeter ki yönetenler iyi niyetli olsun!