17 Nisan 2011

Yalta'daki 'füze rampası'

Cumhuriyet 17.04.2011
STUTTGART
AHMET ARPAD


Tiflis'te bir bakanlık, Petersburg'da bir enstitü, Leningrad'da liman yapıları, Estonya'da bir sinema, Kazakistan'da bir düğün salonu, Moldavya'da bir sirk... Bunlar eski Sovyetler Birliği'nde değişik mimarların 20. yüzyılda değişik yörelerde gerçekleştirmiş olduğu gizemli dev yapılardan sadece birkaçı. Tiyatrolar, üniversiteler, oteller, tören salonları, dinlenme kampları, sinemalar, anıtlar... Tümü de alışılmamış boyut ve stilde. Onları sanki başka bir dünyadan gelmiş insanlar Sovyet topraklarına kondurmuş. Litvanya'da, Estonya'da, Ukranya'da, Kazakistan'da, Moskova'da, Ermenistan'da, Yalta'da, Tataristan'da, Beyaz Rusya'da karşınıza çıkıyorlar. Çoğu inşa edildikleri yörelerde aşırı boyutları ve mimari stilleriyle çevrelerine hiç uymuyor. İçlerinde günümüzde artık kullanılmayanları, çürümeye bırakılmışları da var. Onlar aşırılığa kaçan bir Sovyet gerçeği. 1985'te Küba'da inşa edilen Sovyetler Birliği Büyükelçiliği binası yere saplanmış dev bir kılıcı andırıyor! Sanki karşı kıyıdaki "ezeli düşman"ı kışkırtmak istermiş gibi...

Gazeteci Frédéric Chaubin 2003 yılından sonra Rusya'nın batısından doğusuna, en uzak köşelerine yaptığı sayısız yolculukta eski Sovyetler Birliği'nin değişik cumhuriyetlerinde 1970'li yıllardan sonra inşa edilmiş çok değişik, alışılmışın dışında devasa yapılarla karşılaşır. Fütürist bir science-fiction diyebileceğimiz bu yapılar görene geleceğin dünyasını anımsatıyor. Fransız fotoğrafçı ve gazeteci Chaubin'in tam 80 adet büyük boy, çoğu siyah-beyaz fotoğrafında görülen yapıların tümü de anıtsal eser. Karlsruhe'deki sanat müzesinde sergilenen bu fotoğraflarda, yöresel yapı geleneğinden Amerikan yapı stili ile rekabete kadar uzanan bir çizgide inşa edilmiş çok değişik mimari karakterler görülüyor. Hele 1980'li yılların yapılarındaki modern ve avangard stil Sovyetler Birliği'nin sonunun yaklaştığının habercisi gibi. Sanki mimarlar giderayak dünyanın hiçbir yerinde görülmeyen, yabancı meslektaşlarının değil gerçekleştirmek, akıllarına bile getiremeyeceği stilde bu dev yapıları ülkenin dört bir köşesine kondurmuş.

İçlerinde biri var ki, Yalta'da, Karadeniz'e tepeden bakan bir "dinlenme yurdu" şaşılacak boyutlarda. Öyle ki, betondan üç dev temel direğe oturtulan yapı 1985 yılında inşa edilirken Türk ve Amerikan gizli servisleri Sovyetler'in Karadeniz kıyısına dev bir füze rampası kondurduğunu sanmışlar. Direklerin üzerinde, arı kovanlarını çok andıran

büyük bir konaklama alanı var. Altında da, havada duruyormuş izlenimi veren, içi deniz suyu dolu dev bir yüzme havuzu...Sergiden çıkarken Fransız gazeteci Frédéric Chaubin'in bu olağanüstü emeğine hayran kalıyorsunuz. Fotoğrafları ile bilmediğimiz bir Sovyet gerçeğini belgelemiş, dünyada bir benzeri olmayan bu yapıları unutulmaktan kurtarmış olduğu için de ona candan teşekkür ediyorsunuz.

www.ahmet-arpad.de

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder